Sınav Yapmak İçin "Ehliyet" Gereksin

Ön not: Bu yazı henüz tasarım aşamasındadır, ve belki de bu basamaktan öteye hiç bir zaman geçemeyecektir. Tek taraflı bir yaklaşımı da fazlasıyla içermesi muhtemeldir. Biraz görüşlere kapalı ve önyargılı okumanız tavsiye olunur :) .

Farkındayım biraz, fantastik bir proje oldu ama aynen böyle düşünüyorum. Herkes sınav yapabilecek yeterlilikte olmayabilir. Eğitim sistemindeki insanlarından bunun farkına varıp isteyen hocaları (okuluna göre öğretmenleri) değerlendirip bir sınav ehliyeti vermesi gerekir.

Sınav yapan insanların yapmaması gerekenler - bana göre - şunlar

1. Sınav öğrencinin, ders içeriğini ne kadar iyi anlamış/öğrenmiş olduğu hariç bir şeyi ölçmemeli. Örnek olarak
   
   • Sınav öğrencinin fiziksel dayanıklılık, zeka seviyesi gibi ders/konu ile direk ilgisi olmayan özelliklerini ölçmemeli.
   • Sınav, sınav süresi özellikle kısa tutularak, öğrencilerin zaman baskısı altında hata yapmasını amaçlamamalı.
   • Sınav süresi uzun olduğunda ise, zorluk seviyesi daha önce görülmemiş seviyelere getirilip, "Zamanda verdik, yine bir şey yapamıyorsunun :))))" tadında bir sınav yapılmamalı.
   
   
2. Sınav, sadece hoca, kısa soru yazmayı istemediği/bilmediği için take-home olmamalı. Dersin konu kapsamı nedeniyle, take-home olması gereken sınavlar ise 1 geceye sıkışmamalı, sınav içeriğine göre en az 2 gün olmalı.
   
3. Take home sınavların, öğrenciyi dürüstlük/etik ve arkadaşları arasında sıkıştırdığı bir gerçek. Hem take-home sınav yapıp hem de etkileşimleri azaltmak amacı ile öğrencilere eziyet edecek tipte sınavdan kaçınılmalı.
4. Her şey açık sınav olmamalı. Zaten bu tip sınavlar süre itibari ile, her şey açık ama bakacak kadar vakit yok tarzı düzenleniyor genelde. Bazı durumlarda sınav gerçek anlamda çok fazla formül vs. şeyin ezbere bilinmesini gerektiriyor olabilir. Bu durumda cheat paper serbest olmalı. Ancak bu öğrencinin alehine/ zaman kaybettirici olarak tasarlanmamalı. Benim önerim:
   

   Hoca, sınavdan önce "yeterince kapsamlı" bir cheat paper hazırlayıp öğrencilere dağıtsın. Ayrıca isteyen öğrenciler kendi yazdıkları cheat paperlarını da ek olarak getirebilsinler.

5. Sınav, öğrencinin daha önce benzeri görmediğini bir soru içerebilir, ancak daha önce benzerini görmediği bir kavram içermemelidir.
   
6. Sınav adil olmalıdır. Bu pek çok şeyi içerir. Bir kısmı şunlar olabilir:
   
• Sınav esnasında sınavın süresini uzatmak, yada sınav değerlendirilirken, soruları ilan edilenden puanlamadan farklı puanlamak, sınavın adilliğine aykırıdır.
• Sınavdaki her sorunun (ve her şıkkının) puanı tam olarak yazılmalıdır.
• Sınav içerik olarak tek bir küçük konu üzerine kurulmuş olmamalıdır. Olabildiğince dersin tüm konularını ağırlıkları oranınca kapsamalıdır.

Be liste geliştirilebilir/genişletilebilir. Ama önemli olan bu listenin özünde yatan fikirdir. Hemen sadede gelmek istiyorum. Bence, sadece bu öze uygun davranan hocalar sınav yapmaya yetkili olmalıdır. Aksi durumda öğrenciler arasında haksız rekabet oluşturup, öğrenciler üzerinden çeşitli baskılar oluşturup gereksiz yere öğrencilerin yıpratılması söz konusudur.

Hoşçakalın. Sağlıcakla kalın :)

PS: Bu yazı uzun yıllar süren öğrencilik hayatımda boyunca parça parça düşündüğüm şeylerden oluşmaktadır. Ancak bu kadar dağınık bir düşünce topluluğunu kısa zamanda tek bir yazı haline getirmenin zor olduğu da bir gerçek. Onun için eksik/yanlış bilgiler/fikirler içerebilir. Ama her zaman değişmeye (ve yazımı değiştirmeye) açık olduğumu belirtmeliyim. Mealen : Doğru sınav nasıl olmalıdır, aslında daha uzun ve kapsamlı bir konu ancak benim toparlayabildiklerimi bu kadar.

PS2: Direk alakalı olmamakla birlikte, şu bağlantıya gözatmayı da düşünebilirsiniz:

http://www.ee.bilkent.edu.tr/~haldun/young/teachmanifesto.ps
( PS dosyalarini acamiyorsaniz ayni dosyanın metin olarak Google cache'ini okumayi deneyebilirsiniz.)